(http://www.rfa.org/khmer/news) ដោយ សូត សុខប្រាថ្នា 2016-10-18

ប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំត្រពាំងព្រីង ស្រុកតំបែរ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លើកឡើងថា ក្រោយពេលតម្លៃកសិផលរបស់ពួកគាត់ ពិសេសដំឡូងមានតម្លៃថោក ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋពេញកម្លាំងនៅក្នុងភូមិកាន់តែច្រើន នាំគ្នាចំណាកស្រុក។ ពលរដ្ឋចំណាកស្រុកភាគច្រើនជំពាក់បំណុលគេ ហើយត្រូវចេញទៅក្រៅប្រទេស ពិសេសប្រទេសថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ទាំងស្របច្បាប់ និងមិនស្របច្បាប់។ បញ្ហានេះ សង្គមស៊ីវិលបារម្ភថា លំហូរចំណាកស្រុកនឹងកើតមានបន្តទៀត ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជូនពលរដ្ឋបាន។ លំហូរចំណាកស្រុកទៅរកការងារធ្វើនៅតំបន់ឆ្ងាយពីភូមិកំណើត ពិសេសចេញទៅក្រៅប្រទេស គឺចាប់ផ្ដើមកើនឡើងកាន់តែខ្លាំង បន្ទាប់ពីតម្លៃកសិផលរបស់កសិករ រួមមានដំឡូងមី កៅស៊ូ ស្រូវ ឬពោត តម្លៃកាន់តែធ្លាក់ចុះនៅឆ្នាំនេះ។

មូលហេតុនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋត្រូវវេចបង្វេចចេញពីស្រុកកំណើត គឺដោយសារជំពាក់បំណុលគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ ពីព្រោះពួកគាត់បានយកដើមទុនជាច្រើនទៅដាំដំឡូង ហើយលទ្ធផលដំឡូងមានតម្លៃថោក មិនអាចទប់ទល់ការចំណាយបាន។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពលរដ្ឋខ្លះត្រូវបង្ខំចិត្តលក់ស្រែចម្ការ ដើម្បីយកប្រាក់សងបំណុលធនាគារ ជាដើម។ ពលរដ្ឋនៅភូមិស្រែប្រាំង ឃុំត្រពាំងព្រីង លោក សែម សាង ឲ្យដឹងថា តាំងពីពេលដំឡូងធ្លាក់ថ្លៃ រួមទាំងផលិតផលកសិកម្មផ្សេងទៀតមានតម្លៃថោក ធ្វើឲ្យអ្នកភូមិរបស់លោកប្រមាណ ៥០% ទៅ ៦០% ដែលជាពលរដ្ឋពេញកម្លាំង នាំគ្នាទៅរកការងារនៅតំបន់ផ្សេង ពិសេសចេញទៅក្រៅប្រទេស រួមមានប្រទេសថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ហើយភាគច្រើនធ្វើជាពលករមិនស្របច្បាប់៖ «សុំឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលជួយរកទីផ្សារលក់ស្រូវ អង្ករ ដំឡូងទាំងអស់ដែលប្រជាពលរដ្ឋបានធ្វើនៅទូទាំង ២៥ខេត្ត-ក្រុងហ្នឹង»។ កសិករដែលមានដីបីហិកតារសម្រាប់ដាំដំឡូងរូបនេះ ឲ្យដឹងទៀតថា លោកត្រូវចំណាយដើមទុនប្រមាណ ២ពាន់ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែនៅពេលដំឡូងថោកបែបនេះ គឺកាន់តែធ្វើឲ្យកសិករអស់សង្ឃឹម និងមិនដឹងបានប្រាក់ពីណាបង់សងទៅឲ្យធនាគារវិញទេ។

ដំឡូងមីស្រស់នៅឆ្នាំ២០១៦ កសិករអាចលក់បានក្នុងមួយគីឡូក្រាមតម្លៃ ១៥០រៀលទៅ ១៨០រៀល ហើយត្រូវកាត់ថ្លៃដឹកជញ្ជូន ១០ភាគរយ។ តម្លៃនេះ គឺខុសគ្នាស្រឡះទៅនឹងឆ្នាំ២០១៥ ដែលកសិករអាចលក់ដំឡូងមីស្រស់បានមួយគីឡូក្រាម ៣៥០រៀលទៅ ៤០០រៀល។ ពលរដ្ឋនៅភូមិត្រពាំងព្រីង ឃុំត្រពាំងព្រីង មួយរូបទៀត លោក ព្រំ ពុត មានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងភូមិរបស់លោក គឺមានពលរដ្ឋចំណាកស្រុកកាន់តែច្រើនឡើង ក្រោយពេលតម្លៃដំឡូងចុះថោកប្រាកដមែន។ លោកថា ក្រៅពីចំណាកស្រុកហើយ មានអ្នកភូមិខ្លះរត់ចោលស្រុកតែម្តង ដោយសារគ្មានប្រាក់សងបំណុលគេ។ កសិករដែលមានដីដាំដំឡូង ១០ហិកតាររូបនេះបារម្ភថា ប្រសិនបើតម្លៃផលិតផលកសិកម្មនៅតែគ្មានទីផ្សារ ឬមានតម្លៃថោកបែបនេះទៀត កសិករនឹងប្រឈមជំពាក់បំណុលគេកាន់តែច្រើន ហើយនឹងបោះបង់មុខរបរកសិកម្មចោលតែម្តង៖ «បើគិតតម្លៃឥឡូវហ្នឹង ១៦០(រៀល) ១៧០(រៀល) ១៨០(រៀល) គឺមិនបាច់ដកទេ ទុកចោលវិញល្អជាង។ គ្រាន់តែតម្លៃជួលដីហ្នឹង ១ហិកតារ ១លាន ៨០ម៉ឺនរៀល»។

ឃុំត្រពាំងព្រីង គឺមានភូមិចំនួន១២ ហើយមានពលរដ្ឋ ៤.៨៨០គ្រួសារ ដែលស្មើចំនួនប្រជាជន ១៦.១០១នាក់។ មេឃុំត្រពាំងព្រីង លោក មុំ សាប៊ុន កត់សម្គាល់ឃើញថា ក្រោយពេលតម្លៃកសិផលចុះថោក អ្នកស្រុកពិតជាធ្វើចំណាកស្រុកច្រើនខុសពីធម្មតា។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនមានស្ថិតិចំនួនពលរដ្ឋចំណាកស្រុកពិតប្រាកដឡើយ ប៉ុន្តែតាមការប៉ាន់ស្មានអាចមានពលរដ្ឋចំណាកស្រុកពី ៣០% ទៅ ៤០% ហើយអ្នកជំពាក់បំណុលគេក៏មានប្រហែលនេះដែរ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានក៏ធ្លាប់បានណែនាំឲ្យអ្នកភូមិទាំងអស់ត្រូវប្រយ័ត្នប្រយែង នៅពេលសម្រេចចិត្តទៅរកការងារធ្វើនៅក្រៅប្រទេស ពិសេសមិនត្រូវចំណាកស្រុកខុសច្បាប់ទេ៖ «ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ មេភូមិតែងផ្សព្វផ្សាយទៅពួកគាត់។ ដូចថាគាត់មានមិត្តភ័ក្ដិស្គាល់ដែលទៅមុនៗ ទៅតាមខ្សែមេខ្យល់នៅប្រទេសជិតខាង ពិសេសប្រទេសថៃ»។ លោកមេឃុំដដែលបារម្ភថា នៅពេលពលរដ្ឋជំពាក់បំណុលគេ ហើយនាំគ្នាចំណាកស្រុកកាន់តែច្រើន នឹងធ្វើឲ្យអ្នកភូមិដែលធ្លាប់ធានាខ្ចីប្រាក់ឲ្យនោះ នឹងមានបញ្ហាមិនខាន។ លោកបញ្ជាក់ថា ចំពោះបញ្ហាតម្លៃកសិផលថោក និងបញ្ហាចំណាកស្រុកនេះ អាជ្ញាធរឃុំធ្លាប់ធ្វើរបាយការណ៍បញ្ជូនទៅថ្នាក់លើដើម្បីជួយដល់កសិករដែរ។

ដោយឡែកកាលពីខែកញ្ញា អភិបាលរងខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ហាក់ សុខមករា មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរ ពិសេសមន្ទីរកសិកម្មខេត្ត បានជំរុញការដាំដុះ ព្រមទាំងយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាទីផ្សារជាដើម ប៉ុន្តែតម្លៃកសិផលខ្លះធ្លាក់ចុះដោយសារតែតម្លៃទីផ្សារលើពិភពលោកមានការប្រែប្រួល។ ទាក់ទងបញ្ហានេះ នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាស្រាវជ្រាវកសិកម្មកម្ពុជា ហៅកាត់ថាសេដាក (CEDAC) លោក សម វិទូ មើលឃើញថា តម្លៃដំឡូង ឬកៅស៊ូចុះថោក គឺដោយសារតែតម្រូវការទីផ្សារធ្លាក់ចុះ រីឯការផលិតកើនឡើង។ បន្ថែមពីនេះ រាល់ការនាំចេញផលិតផលរបស់កសិករខ្មែរ គឺជាការនាំចេញវត្ថុធាតុដើម មិនមែនជាផលិតផលសម្រេចទេ៖ «អ្វីដែលសំខាន់ដែលយើងត្រូវធ្វើ ឬរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើហ្នឹង គឺត្រូវបង្កើតរោងចក្រក្នុងការផលិត។ ទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគឲ្យមានការផលិតវត្ថុធាតុដើម»។ លោកបន្ថែមថា ការចំណាកស្រុកអាចមានផលវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។ ផលវិជ្ជមានត្រង់ថា ពួកគាត់អាចបានប្រាក់ខ្លះផ្ញើមកស្រុកកំណើត ប៉ុន្តែកម្ពុជា ក៏ត្រូវជួបប្រទះកង្វះកម្លាំងពលកម្មដែរ។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា មាត្រា៦២ ចែងថា រដ្ឋត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ជួយដោះស្រាយមធ្យោបាយផលិត ការពារថ្លៃផលិតផលជូនកសិករ សិប្បករ និងជួយរកទីផ្សារលក់ផលិតផល ជាដើម។ រីឯមាត្រា៦៣ ចែងថា រដ្ឋត្រូវយកចិត្តទុកដាក់គ្រប់គ្រងទីផ្សារ ជួយឲ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមានកម្រិតសមរម្យ។ មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) ខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក នាង សុវ៉ាត មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីហេតុផលតម្លៃកសិផលចុះថោក និងគ្មានប្រាក់សងបំណុលគេហើយ បញ្ហាអត់ការងារធ្វើនៅក្នុងស្រុក ជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគាត់បង្ខំចិត្តចំណាកស្រុកដែរ។ ក្រៅពីនេះ បញ្ហាតម្លៃទំនិញលើទីផ្សារចេះតែបន្តឡើងថ្លៃឥតឈប់ឈរ បើទោះបីជាទំនិញកសិករធ្លាក់ចុះយ៉ាងណាក៏ដោយ។ លោកមើលឃើញថា ពលរដ្ឋចំណាកស្រុកមួយចំនួនក្លាយជាជនរងគ្រោះ ដោយការកេងប្រវ័ញ្ចកម្លាំងពលកម្ម ឬការជួញដូរមនុស្សជាដើម៖ «ចំណាកស្រុកហ្នឹងច្រើនមែនទែនឥឡូវហ្នឹង អ្នកដែលកម្លាំងពេញអាយុពី ១៨ ទៅ ៣០-៤០ឆ្នាំស្ងាត់ហើយភូមិ មិនសូវមានមនុស្សទេ ព្រោះអី? ព្រោះអត់ការងារធ្វើ»។ លោកយល់ថា ដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជូនកសិករ រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវស្វែងរកទីផ្សារ និងជួយអន្តរាគមន៍បញ្ចុះតម្លៃការប្រាក់ដែលកសិករជំពាក់បំណុលគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ និងត្រូវបង្កើតការងារនៅក្នុងស្រុកឲ្យបានច្រើនបន្ថែមទៀត៕